แอนติเจน ( Antigen )

แอนติเจน หมายถึง สิ่งแปลกปลอมต่อเนื้อเยื่อร่างกาย เมื่อเขาสู่ร่างกายแล้วจะกระตุ้นร่างกายให้สร้างแอนติบอดี และแอนติเจนนั้นต้องทำปฏิกิริยาจำเพาะกับแอนติบอดี หรืออาจกล่าวว่า แอนติเจนเป็นสารใด ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันอย่างจำเพาะเจาะจง แหล่งของแอนติเจน ได้แก่ องค์ประกอบของจุลินทรีย์ เช่น สารพิษ ผนังเซลล์ แฟลเจลลา แคปซูล โปรตีน รวมทั้งอนุภาคไวรัส แอนติเจนมักเป็นสารประกอบพอลิเพปไทด์ พอลิแซ็กคาไรด์ ลิโพพอลิแซ็กคาไรด์ และไกลโคโปรตีน ส่วนประกอบของแอนติเจนที่สามารถกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันเรียกว่า แอนติเจนิก ดีเทอร์มิแนนท์ ( Antigenic determinant ) ซึ่งอาจเป็นกลุ่มของกรดอะมิโน หรือน้ำตาล หรือสารขนาดเล็กอื่น ๆ ส่วนแฮปเทนส์ ( Haptens ) คือ สารที่ไม่สามารถกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน ต่อเมื่อได้รวมตัวกับสารโมเลกุลใหญ่ที่เรียกว่าพาหะ ( Carrier ) จึงกลายเป็นอิมมิวโนเจน ( Immunogen ) ที่กระตุ้นให้ร่างกายสร้างแอนติบอดี